تأثیر وضعیّت اجتماعی ـ اقتصادی مرزنشینان بر قاچاق کالا (مطالعه‎ی موردی: استان-های سیستان و بلوچستان، بوشهر و کردستان)

توسعه‎ی بدون برنامه و یک‎سویه در پهنه‎ی سرزمین، بسیاری از ظرفیت‌های کشور را بدون استفاده گذاشته، مشکلات بسیاری را در سطوح مختلف به‎وجود آورده و موجب افزایش نابرابری‌های فضایی، اجتماعی و اقتصادی در سطح کشور شده است. از این رو، استفاده از دیدگاه آمایش‌ سرزمین‌ به‌ توازن‌ توسعه‎ی‌ اجتماعی‌ ـ اقتصادی‌ مناطق‌ مختلف‌ کمک‌ کرده‌ و از قاچاق کالا که یکی از پیامدهای شوم توسعه‎ی ناموزون و ناعادلانه است، جلوگیری می‎کند. این پژوهش با روش مطالعه‎ی کتابخانه‌ای و پیمایشی با استفاده از ابزار پرسش‎نامه انجام شده است. بر این اساس با استفاده از مدل سوات (SWOT) موقعیّت کنونی مناطق مطالعه و نقاط قوّت، ضعف، فرصت‌ و تهدید بررسی شده و درنهایت، راهکارهای رسیدن به اولویت‌های مبتنی بر جهت‎گیری‌های آمایشی و چشم‎انداز ارائه شده است. جامعه‎ی آماری مورد بررسی، کارشناسان 11 اداره و سازمان‌ مرتبط با قاچاق کالا در مناطق مرزی استان‌های کردستان، بوشهر و سیستان و بلوچستان را دربرمی‌گیرد. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران، تعداد 165 نفر تعیین شد. نتیجه اینکه راهکارهای آمایشی برای کاهش قاچاق کالا از طریق بهبود وضعیّت اقتصادی ـ اجتماعی مرزنشینان ارائه شد. اولویت اوّل برای سه استان، راهبرد تغییر جهت هوشمندانه است؛ به‎گونه‎ای که این راهبرد شامل: ایجاد زمینه‎ی مناسب برای بهره‎مندی از خلاّقیّت و نوآوری جوانان در کارآفرینی و بنگاه‎های زودبازده، گسترش مبادلات اقتصادی به‎ویژه در بخش کشاورزی، استفاده از موقعیّت اقتصادی و ژئواستراتژیک منطقه در همجواری با کشورهای همسایه، ایجاد شرایط مناسب برای گسترش سرمایه‎گذاری در منطقه با استفاده از نیروهای متخصّص و بومی، شفاف‎سازی قیمت‌ها است.